Sigortasız Çalıştığımı Nasıl İspat Ederim sorusu işverenlerinin sigorta girişi yapmadığı dolayısıyla sigortasız çalışan bir çok çalışan tarafından oldukça merak edilmektedir.
Bu yazımızda sigortasız çalıştırılmanın dezavantajlarından ve sigortasız olarak çalışan işçilerin haklarını nasıl arayacağına dair bilgiler vereceğiz.
Ayrıca sigortasız işçi çalıştırmanın cezasının 2018 yılında ne kadar olduğu ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.
Sigortasız Çalışmanın Dezanavajları
1-Emekliliği Etkisi : Sigortasız çalışmanın ilk ve en önemli etkisi, emeklilik zamanı olacaktır. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren Kanun ile bu tarihten sonra işe girenlerin emeklilik yaşları kademeli sisteme göre belirlenecektir. Bu kişilerin emeklilik yaşı, doldurması gereken 7200 gün primlerini doldurdukları tarihe göre 60-65 yaş arasında olacaktır. Dolayısıyla kişiler ne kadar fazla süre ile sigortasız çalışırsa o kadar geç emekli olacaklardır.
2- Emekli Maaşına Etkisi: Örneğin; 3000 TL ücret alan bir işçi sigortasız çalıştığında daha sonra bir şekilde prim günlerini bitirip yaşını da doldursa da, gerçek aldığı ücret daha yüksek olduğundan sigortasız çalıştığı için daha az emekli maaşı alacaktır.
3- Sağlık Güvencesine Etkisi : Sigortalı olarak çalışan bir işçi ayrıca bir ücret ödemeden sağlıktan yararlanmasına rağmen, sigortasız çalışan bir işçi sağlıktan yararlanamayacaktır. Sağlıktan yararlanabilmesi için GSS prim ücreti ödemesi gerekecektir.
4- Rapor Parası – Doğum Parasına Etkisi : Geçici iş göremezlik ödeneği yani rapor parası, sigortalı olarak çalışan kişilere verileceğinden dolayı, işçilerin rapor alması ya da doğum yapan kadın işçilerin doğum parası alması mümkün olmayacaktır.
Sigortasız Çalıştığımı Nasıl İspat Ederim
Sigortasız çalışmanın yukarıda saydığımız dezavantajlarının ardından hakkını aramak için sigortasız çalıştığını şikayet eden işçilerin bunu nasıl kanıtlayacağı ise, ayrı bir konudur. Sigortasız çalıştığını ispat etme hususu, hala çalışmaya devam eden ve etmeyenler için farklı yöntemleri vardır.
Hala Çalışmaya Devam Edenlerin Çalıştığını İspat Etmesi
Fiili olarak sigortasız çalışan kişilerin bu çalışmasını ispat etmesi daha kolaydır. Bu kişilerin yapması gerekenler şunlardır;
- 170’i Aramak: SGK’nın ihbar ve şikayetleri aldığı ücretsiz hat olan ALO 17O’i arayarak sigortasız çalışıldığının bildirilmesi gerekmektedir. Bu ihbar yapılırken dilersenin isminizin gizli kalmasını da talep edebilirsiniz. İhbarda diğer sigortasız çalışanlarında ismini belirtmeniz yararınıza olacaktır. Ayrıca, hangi saat diliminde ve hangi konumda çalıştığınızı da bildirmelisiniz.
Böylece, işyerinize denetime gelinecek ve gelen denetmen/müfettişin sizi orada çalışıyorken görmesi sigortasız çalıştığınızı ispat etmeniz için yeterli olacaktır.
- Belge – Evrak Toplamak: İşyerinize denetim elemanları geldiğinde siz o an işte değilseniz ya da işverenler tarafından saklandıysanız, kısaca denetim elemanları sizi çalışırken göremediyse ya da denetime gelindiğinde sizi de sigortalı yapacağından şüphe duyuyorsanız, bilgi, belge ve çalıştığınız belirtecek evrak biriktirmelisiniz.
Biriktireceğiniz belgelerden bazıları şunlar olabilir.
- Üzerinde imzanızın olduğu alış ya da satış faturası
- Yine sizin imzanızın, işyerininde kaşesinin olduğu herhangi bir makbuz
- İşyerine gelen posta ya da kargonun sizin tarafınızdan teslim alındığı gösteren belge
- Elden ücret aldığınızı gösterern imzalı kaşeli belge
- İş kazası geçirirseniz hastanede tutulacak olan tutanak
- Bordro ve puantaj kayıtlarındaki adınız ve soyadınız
Topladığınız bu belgeleri SGK’ya sunarak sigortasız çalıştığınızı ispat edebilirsiniz.
İşten Ayrılanların Çalıştığını İspat Etmesi
İşten ayrılan işçilerin geçmişte çalıştığını ispat etmesi daha zordur.
170’i Aramak : Bu kişiler yine ALO 170‘i arayarak SGK’ya şikayette bulunabilir. Bu durumda iş yerinize hemen Denetmen/Müfettiş gitmez. İlk olarak ifadenize başvurmak için sizi davet eder. Bu ifade de, yukarıda bahsettiğimiz yanınızda elle tutulur ve imza içeren bir evrak bulunmadığını söylerseniz, iş yerine denetime gidilmeyecek ve sizi direkt mahkemeye dava açmaya yönlendireceklerdir.
Dava Açmak: İşten ayrıldıysanız ve elinizde çalıştığınızı kanıtlayacak kağıt, belge, evrak yok ise tek yapılacak işlem dava açmaktır.
- Elinizde belge olmasa bile, sizinle aynı dönem çalışmış şahitlerle birlikte dava açarsanız, davayı kazanma olasılığınız yüksektir. Ancak bu şahitlerin birden fazla kişi olmasına ve sizinle aynı dönem çalışmış olan bordro tanığı olmasına dikkat etmelisiniz.
- İşverenle yapmış olduğunuz yazışmalar delil niteliğindedir. Bu yazışmalar e-posta yazışmaları olabileceği gibi, whatsapp yazışmaları da olabilir.
- İş yerinde çalıştığınızı açıkça belli eden kamera, video kayıtları ve fotoğraflar delil niteliğindedir.
NOT: Sigortasız Çalıştığımı Nasıl İspat ederim konusu ile ilgili sorularınızı sayfanın yorum kısmından sorabilirsiniz.